Ze zijn heel klein en vallen nauwelijks op als je gitaristen ziet spelen, maar ze maken wel een enorm groot deel uit van wat je uit de versterker hoort komen. Plectrums zijn er in alle kleuren, groottes, diktes en materialen. Omdat er een overvloed aan opties is, is het belangrijk om alle verschillende types te begrijpen om de juiste keuze te kunnen maken.
Wat is een plectrum en waarom is het belangrijk?
Een plectrum is een klein stukje plastic dat gebruikt wordt om de snaren van een gitaar aan te slaan. De meeste standaard plectrums worden gemaakt van plastic, maar ze worden ook van metaal, hout en andere materialen gemaakt. Los van het aanslaan van de snaren geeft het plectrum een gitarist ook de controle over volume, klank en het uitvoeren van specifieke technieken zoals bijvoorbeeld tremolo picking.
Het is goed om te weten dat de technieken die je met een plectrum uitvoert ook met de vingers kunnen worden uitgevoerd. Gitaristen die klassieke muziek spelen hebben hier meer ervaring mee. Gitaristen die jazz of pop- en rockmuziek spelen maken doorgaans meer gebruik van een plectrum. Maar, denk aan gitaristen als Mark Knopfler, er zijn altijd uitzonderingen.
We overlopen samen de verschillende soorten plectrums, opdat je voor jezelf de juiste keuze kan maken.
Materiaalkeuze
In het brede spectrum van materiaalkeuze, kom je onder andere kunststof, nylon, metaal en hout tegen, met dan nog hun specifieke subcategorieën (staal bij metaal, esdoorn bij hout, …). Bij al deze soorten kom je alle vormen en maten tegen.
Je kan heel kritisch gaan oordelen over de verschillende klanken die de verschillende materialen bieden, maar weet dat je hier dan enorm gedetailleerd bezig bent. In het begin is het meer aangewezen om op zoek te gaan naar een plectrum, of een materiaal, dat het beste in je hand ligt. Voor sommige mensen zal een kunststof plectrum het beste zijn, voor anderen een houten.
Kunststof plectrums zullen over het algemeen het meest populair zijn. Als je denkt aan je favoriete gitaarriffs, -solo’s of -partijen, dan is de kans heel groot dat die met een kunststof plectrum zijn ingespeeld. Je hoeft het dus niet heel ver te gaan zoeken om een goede en gangbare klank te ontwikkelen.
Als je met een kunststof plectrum je klank gevonden hebt, dan is het leuk om eens op zoek te gaan naar iets anders. Nu komen we bij nylon, metaal en hout. Waar we de klank van een kunststof plectrum nu als normaal of neutraal beschouwen, zal een metalen plectrum iets aanweziger en scherper zijn. Vergelijk het met Brian May die met een ‘sixpence’ speelt, en/of Billy Gibbons die Mexicaanse pesos gebruikt. Als je er zelf een munt bijneemt en er eens je snaren mee bespeelt, dan bekom je meteen een heel andere klank (maar bedenk wel dat je munt niet afgewerkt is zoals een plectrum qua vorm). Hetzelfde kan je doen en ontdekken met nylon en hout.
Naast de klank en hoe het in je hand ligt, is duurzaamheid ook wel interessant. Een kunststof plectrum slijt af als je er heel veel mee gespeeld hebt. Hierdoor verdwijnt de punt en heb je misschien niet meer het juiste gevoel als je de snaren raakt, wat ook een grote invloed op je klank kan hebben. Metaal zal bijvoorbeeld iets langer meegaan. Ook iets om over na te denken!
De invloed van de dikte van het plectrum
Waar je in eerste instantie niet aan denkt, is dat je met je plectrum een enorme controle hebt over het vormen van je klank, maar ook over je volume. De dikte van je plectrum speelt hier een cruciale rol in. Hoe dunner je plectrum, hoe makkelijker het zal buigen bij de slagen die je maakt. Door het buigen, vermindert het volume. Als je met dezelfde kracht dezelfde beweging maakt, maar met een harder plectrum, dan zal je een luider volume creëren.
Met een harder of dikker plectrum heb je met andere woorden meer controle over je volume, met een dunner plectrum moet je daar aan inboeten. Welke dikte welke klank juist
produceert, zal je goed moeten afwegen in combinatie met de dikte om je volume te controleren. Zo zou een dik plectrum heel goed werken om een solo te spelen, en een dun plectrum beter van pas komen om op een akoestische gitaar te strummen. Je zou kunnen zeggen dat alles voor- en nadelen heeft, maar in dit geval gaat het eerder over context: wat ga je spelen en wat zou daar het beste bij passen? Experimenteren maar!
Het kiezen van de juiste plectrumvorm
Als we aan de vorm van een plectrum denken, denken we meestal aan dezelfde. Wat die standaard vorm betreft, wordt er gevarieerd in wat voor punt je hebt: van scherp tot iets ronder. Hoe scherper de punt, hoe directer en aanweziger je klank zal zijn.
Naast de vorm van een plectrum zoals we ze allemaal kennen, bestaan er (naast waarschijnlijk nog andere vormen) ook driehoekige plectrums. Deze geven het voordeel dat je eigenlijk drie plectrums in één hebt! Elke hoek is een punt waar je mee kan spelen, waardoor je dus iets langer met je plectrum doet. Doordat je ook een groter gedeelte hebt om vast te houden, heb je meer grip én meer controle over hoe hard en zacht je met eenzelfde dikte van plectrum kan spelen. Als je het plectrum een klein beetje vastneemt, en je dus je punt vergroot, gaat je plectrum meer bewegen over je snaren (te vergelijken met een dun plectrum dat snel plooit als het de snaren raakt). Ideaal dus om op een akoestische gitaar te strummen. Als je je plectrum meer vastneemt en je punt kleiner maakt, kan je luider en harder doorspelen, perfect voor riffs en solo’s!
Het werkt niet voor iedereen, maar de verschillende vormen eens uitproberen kan tot nieuwe inzichten leiden.
Welke plectrum koop ik als beginner?
Er is geen specifiek plectrum dat voor een beginnend gitarist het beste plectrum is. Het is belangrijk om te weten wat er allemaal bestaat en wat voor effect verschillende plectrums hebben wat klank en volume betreft.
Ga naar de muziekwinkel en koop verschillende kunststoffen plectrums, in alle diktes en vormen. Probeer ze allemaal uit en voel voor jezelf wat je het leukste vindt spelen. Dat is uiteindelijk het allerbelangrijkste, ontdekken wat voor jou werkt. Als je stilaan merkt wat je ding is, kan je altijd iets nieuws proberen en voor een ander materiaal en/of voor een andere dikte en vorm gaan. Testen is de boodschap!
Plectrums voor elektrische gitaar
Ook voor elektrische gitaar is er geen absolute waarheid over het perfecte plectrum. Iedereen is anders en iedereen speelt anders. Vertrek vanuit jouw perspectief: welk genre speel je? Speel je graag goed door? Wil je goed de controle hebben over het volume waarmee je speelt? Aan de hand daarvan kan je al enkele keuzes maken.
Als je harde muziek speelt, van bluesrock tot thrashmetal, dan kan je al gaan kijken bij de dikkere plectrums en de hardere materialen. Een dik kunststoffen plectrum zal zijn werk zeker doen, maar misschien dat een metalen plectrum net dat extra randje geeft waar je naar op zoek bent. Speel je liever funk of reggae? Dan is het misschien de moeite om dunnere plectrums te proberen, om de slagen op je gitaar er mooi uit te laten komen. In deze context kan te hard spelen met een dik plectrum ervoor zorgen dat je partij er niet zo gebalanceerd uit komt. Wie weet speel je wel verschillende genres en moet je op het ene moment van een metalsong overgaan naar een zachte ballad. In zo’n situatie kan een driehoekig plectrum waarbij je je volume kan aanpassen aan de hand van je grip best wel interessant zijn.
Heel veel klanken met slechts één akoestische gitaar
Dezelfde regel waar we het over hadden bij elektrische gitaren, geldt ook voor akoestische gitaren. Alles hangt af van de context waarin je speelt. Speel je uptempo folkmuziek of bluesgrass? Dan kan een harder plectrum handig zijn om je akkoorden en melodieën er goed door te laten komen. Speel je rustigere muziek? Of begeleid je heel veel en zit je meer op de achtergrond in de band? Dan kan een zachter plectrum je je exacte plaats in de mix geven.
Op een akoestische gitaar kan een plectrum je instrument volledig anders doen klinken. Stel dat je in de studio een nummer opneemt, waarin de akoestische gitaar verschillende rollen inneemt. Voor de begeleiding speel je met een zachter plectrum om je akkoorden er mooi uit te laten komen. Als je ergens een melodie moet spelen, kan je wisselen naar een harder plectrum opdat het volume goed zit. Zelfs het vergelijken van plectrums voor het spelen van eenzelfde partij kan je gitaar anders doen klinken. In plaats van tien akoestische gitaren te kopen voor verschillende karakters, koop je beter tien plectrums om die andere klanken op te zoeken!
Speciale gevallen
Naast de meest gangbare materialen, diktes en vormen, heb je natuurlijk altijd fabrikanten die op zoek gaan naar het experiment. Zo heb je bijvoorbeeld het ‘Stylus’ plectrum. Dit is een plectrum met een heel dikke punt en dient voor puur technisch gebruik, je gaat er niet live mee spelen. Het plectrum toont aan waar je picking techniek staat: of je beweging te groot is, of je andere snaren aanslaat, … Hiermee kan je dus gericht aan de slag gaan in je oefenroutine.
Waar kun je plectrums kopen?
Plectrums kan je in praktisch elke muziekwinkel kopen, zowel online als offline. Ze komen apart, in pakjes met verschillende aantallen of in sets met andere modellen van plectrums. Op elk plectrum staat duidelijk welke dikte het is, aan de hand daarvan kan je dan verschillende modellen kopen en proberen.
Conclusie
Plectrums komen voor in verschillende materialen, diktes en vormen. Nu heb je een beter idee van welke invloed deze parameters hebben op speelcomfort en de klank die uit je gitaar komt. Het allerbelangrijkste om te onthouden is dat niemand je kan zeggen welk plectrum het beste is voor jou. Enkel jij kan dat beslissen. De verschillende tips die in deze gids staan, kunnen je wel helpen in je zoektocht. Zoveel mogelijk proberen en experimenteren is de boodschap, geniet ervan!
