Doelgroep: eenieder (beginnend gitarist of iemand die al langer de snaren beroert) die wat systematiek in z’n hobby wil toevoegen en handvatten zoekt om een nieuw liedje sneller en beter onder de knie te krijgen.
Wil je een liedje eigen maken en dan bedoel ik de akkoorden in de juiste volgorde op het juiste moment spelen, dan stel ik voor om het boek waarin dat liedje staat te kopen. Nee hoor, je kunt gerust hier op de site even kijken of hij er al tussen staat. Je zou op internet kunnen zoeken, zeker, ook een mogelijkheid, maar realiseer je wel dat er veel ongein staat op onze digitale snelweg. Maar wil je ook nog eens je oren trainen (en zeg nou zelf: dat moet toch handig en verstandig zijn in de muziekbranche) en je zou’t ook nog willen snappen wat je aan doen bent op de 6 snaren, dan zou ik het volgende eens proberen, ervan uitgaande dat je weet:
dat er in totaliteit 12 verschillende noten zijn, voordat je weer bij een gelijknamige bent (dan zit je dus één octaaf hoger);
dat het uitgangspunt van een liedje in de muzikale wereld een toonladder is van 7 tonen, bijv. in C: met C D E F G A B of A: met A B C# D E F# G#;
dat zo’n (majeur-)ladder, bijv. C, de volgende stappen kent: begin (C), 2 fretjes verder de volgende toon (D), weer twee verder de volgende (E), één fretje verder (F), 2 verder (G), weer 2 (A), weer 2 verder (B), en één weer bij een begin (C). Pas je dit stappenpatroon toe op willekeurig welk beginnoot dan ook, dan heb je de desbetreffende majeurladder (zie boven met bijv. de ladder A);
dat een akkoord een stapeling is van 2 of meer tonen uit de toonladder waarin het liedje staat geschreven (met deze kennis heb je dus al 5 mogelijke andere kandidaten uitgesloten);
hoe een aantal (basis-)akkoorden te pakken;
uithoudingsvermogen best wel een pre is en dan niet zozeer fysiek, maar ’t duurt vaak een tijdje voordat ’t lukt, dus kop op als ’t niet meteen mocht lukken. Je kan ut.
Als er nu al mensen afhaken adviseer ik voor hen óf het nog een keertje goed op je laten inwerken en de gemiste kennis proberen aan te vullen (kan al via www.gitaartabs.nl want er staat genoeg) óf de beginnerscursus kantklossen ;-)
Voor de overigen: héél véél succes en plezier toegewenst en realiseer je dat dit wat nu gaat komen een basis is en er verschillende variaties in akkoordtypen mogelijk zijn, bijv. waar staat het akkoord A zou ook A7 mogelijk kunnen zijn!
===============================
START
===============================
Daar gaan we dan
Een liedje bestaat uit een ritme en is geschreven in een bepaalde toonsoort, dus daar gaan we dus eerst naar op zoek. Het door velen geadoreerde soleren is prachtig, maar nu eerst even de basis (overigens als je dit verhaal een beetje snapt gaat het soleren naar alle waarschijnlijkheid ook veel beter, maar wel met de opmerking: garantie tot aan de voordeur.)
Ritme
Probeer, al luisterend naar het liedje, zonder gitaar in de armen, het ritme mee te klappen met het hogere doel één van je voeten zover te krijgen dat ze spontaan meedoen. Is later handig, want gitaar spelen en tegelijk iets ritmisch met de handen doen zijn voor maar enkelen weggelegd bijv. Tommy Emanuel, Somewhere Over The Rainbow.
Gaat je voet spontaan mee bewegen op het ritme, heb je dat al verdiend, hoef je daar al niet meer over na te denken.
Ervan uitgaande dat we maten hebben met twee, drie en vier tellen en soms vijf (héél uitzonderlijk). Dat het ritme soms op meer tellen lijkt komt omdat dan een tel weer onderverdeeld kan worden in andere stapjes (2,3,4,6,8 enz.). Maar dit gaat nu ff te ver. Dus concentreer je op het grote geheel. Dus proberen we eerst: één, twee, één, twee enz.. Klemtoon op de één. Voorbeeld: bij iedereen bekend: Oh Susanna is een voorbeeld een 2/4 (twee-kwarts*) )maat.
Komt ’t in de buurt, maar je denkt toch: niet helemaal. Probeer dan eens één, twee, drie, vier. Met een klemtoon op de één en een iets mindere op de drie. Dan heb je een vierkwartsmaat te pakken. En dit zijn veel liedjes bijv. To be with you van MR Big.
Dan zou het ook nog een walsachtig iets kunnen zijn en dan “sjoenkel” je: één, twee, drie, één, twee, drie. Voorbeeldje? Schrik niet: Nothing else matters van onze harde jongens Metallica is er eentje. Zo zie je maar weer, ’t is niet allemaal André Rieu dat de klok slaat.
Dus als je een voet zover hebt dat ie met de maat meegaat op naar de volgende stap: het bepalen van de toonsoort.
*) kwarts geeft aan voor de schrijfwijze dat een kwart noot overeen komt met één tel, maar zou ook achtste kunnen zijn. Maakt voor het ritme niet veel uit.
De toonsoort
Als je de toonsoort weet waarin een liedje is geschreven weet je al grotendeels welke akkoorden er in voor kunnen komen (leg ik even verder op wel uit).
Vaak begint een liedje met het akkoord waarin dat stuk geschreven staat (de toonsoort), maar omdat er vaak vlug daarna een volgend akkoord komt, wordt ’t wat moeilijker. En ’t hoeft niet altijd zo te zijn. De stelling in de muziekwereld is dat de laatste toon van het liedje aangeeft waarin het liedje staat geschreven. Dus probeer die laatste toon al neuriënd vast te houden en begin de open zesde snaar aan te slaan en luister of die het zou kunnen zijn. Is ’t die niet, dan de volgende fret, en zo verder totdat je ‘m hebt of niet. Heb je ‘m niet, dan nog maar eens proberen, per slot van rekening heb je maar 12 mogelijkheden, het zou kunnen zijn dat je een octaaf of wat hoger moet zijn, maar zo zou je er wel achter moeten kunnen komen. Je zou het trouwens op elke snaar kunnen proberen als je de octaven niet goed kunt onderscheiden. Tip: als je een chromatische stemapparaat met microfoon hebt, zou je kunnen proberen te neuriën richting apparaat, met wat geluk heb je hem/haar te pakken.
Stel dat je uitgevogeld hebt dat het in C staat dan heb je de volgende mogelijke akkoorden Cmajeur Dmineur Emineur Fmajeur Gmajeur Amineur en Bdim (C Dm Em F G Am Bdim). Niet zaligmakend, maar je komt een heel eind in de buurt hier mee, later ga je zoeken naar verfijningen (soms is een variatie in akkoordvorm mogelijk G7of G9 of G13 of nog moeilijker, maar huiver niet, dat komt ooit wel een keer). In de toonsoort A zijn dus de akkoorden A Bm C#m D E F#m G#dim.
Als je nu ook nog weet dat het vierde en vijfde akkoord heel vaak voorkomen en de tweede en zesde ook wel, maar wat minder, dan moet met wat vlooien en proberen er toch uit te komen zijn. Zo zijn dus de akkoorden in een bluesje in A: A, D en E.
Probeer in den beginne alleen een akkoord op de eerste tel aan te slaan, dus’t ritme dat je hierboven hebt gerechercheerd ff loslaten. Nee, ik bedoel je doet ff niets op de tweede, derde en vierde tel. Komt later wel als je ’t echt perfect gaat maken.
Voor de diehards die meer willen en streven naar het hoogst haalbare, dus beginners deze alinea overslaan: bovenstaande is een basis die je zou kunnen perfectioneren met (weer in C) Cmaj7 Dmin7 Emin7 Fmaj7 G7 Amin7 Bmin7b5 (de oplettende lezer ziet dus dat er een verschil is tussen Cmaj7 en C7) en dan maar knutselen met de resultaten.
Mocht het echt niet lukken en je neigt naar de blokfluit, dan zou het nog kunnen zijn dat het liedje in mineur staat. Meestal hoor je dat al meteen: een liedje in mineur is iets droefgeestiger, iets minder vrolijk bijv. Still got the blues van Gary Moore of Thrill has gone van BB King. Geen paniek, want stel dat je heb uitgevlooid dat het stuk in A en mineur staat dan pak je de majeurladder van 3 fretjes hoger op de toets (dus naar het klankgat of de elementen toe) dan heb je dus de C en dus eigenlijk al de akkoorden, alleen nog niet in de juiste volgorde en om die te krijgen begin je op de 6e (dus Amineur) en die pak je dan als eerste. Dit schreeuwt om een voorbeeld: 3 fretjes hoger is de C, dus de akkoorden zijn C Dm Em F G Am Bdim en even husselen door te beginnen op de zesde en dan de rest laten volgen, dus krijg je Am Bdim C Dm Em F G Am. En dan zijn vaak voorkomende weer de 4e en 5e dus Dm en Em. En zo heb je dus bijv. de 3 akkoorden bij een mineur blues in A: Am Dm en Em. Een kind kan de was doen, toch?
En mocht het gelukt zijn (is mijn stelligste overtuiging na deze uitleg) dan bouw je het verder uit, door het ritme te verfijnen, kijken of de akkoorden die je hebt gevonden verfijnd kunnen worden. En dan misschien het soleren aan te pakken. Het is al puur winst dat je al weet in welke toonsoort het stuk staat, geloof me.
Hopende dat bovenstaand begrijpelijk is en de nodige verdieping geeft en het begin is van een wereldberoemde carrière en sluit ik af met de opmerking:
Vragen en/ of opmerkingen mogen gesteld worden in de reacties onder aan deze blog.
Succes!
Gerard Ijkema